Sämimuseo Siida almostit Piälppáájäävri kirho kieđâvuššee kuulmâkielâlii tiätukirje

Piälppáájäävri kirkko lii ohtâ Tave-Suomâ puárásumosijn huksimärbičuosâttuvâin já aalmugijkoskâsávt merhâšittee muorâhuksim monument. Sämimuseo Sijdâ almostit majebaargâ 2.12.2025 vuossâmuu vijđes, kuulmâkielâlâš tiätukirje Piälppáájäävri kirhoost. Kirje lii toimâttâm Aalto-ollâopâttuv arkitektuur historjá professor Panu Savolainen já čällein láá maaŋgah arkitektuur historjá, kulttuuräärbi tutkâm já taaiđâhistorjá äššitobdeeh. Kirje čuákkee oohtân uđđâsumos tutkâmuštiäđu já ovdeláá almostittem kovemateriaal.

Piälppáájäävri kirkko huksejui 1750-lovo loopâst anarâšâi tälvisiijdân Aanaar servikode kirkkon. Tot paasij meccikirkkon 1890-lovvoost, ko markkân sirdâšui Juvduujuuvâ njáálmán. Onnáá peeivi tot lii pivnohis vihkâmkirkko já tobdos historjálâš kollimčuosâttâh, já tast ovtâstuveh sehe sämmilij já ristâlâš ärbivyevi vaikuttâsah.

Sämimuseo Siida almostittem uđđâ tiätukirje cuákká oohtân vuossâmuu keerdi kirho historjá, arkitektuur já merhâšume. Kuulmâkielâlâš kirje (suomâkielâ-eŋgâlâškielâ-anarâškielâ) fáálá sehe almostiäđu uápistem já äššitobdeetääsi tutkâm ráhtusärbivyevi áámmátulmuid. Kirje vuáđuduvá Suomâ Kulttuurruttârááju Laapi ruttârááju já Kone siättus ruttâdem tutkâmprojektân (2021-2022), mast tutkui kirho huksimhistorjá äššikirjekäldeiguin já huksimarkeologâlâš dokumentistmáin. Ive 2023 rääjist Arkkitehttoimâttâh Livady lii tievâsmittám tutkâmuš Aanaar servikode pargoost.

Kirje valjaas kovos šadda stuorrâ uásild amnâstuvâst, mii ij lah ovdil almostum. Fáárust lii eres lasseen Firenze ollâopâttuv čuágálduvâin eidu kavnum ive 1885 valdum čuovâkove – puárásumos tubdum kove Piälppáájäävri kirhoost – sehe vorâs fotogrammeetteersiih mittedmeh.

Kirje lekkâs Panu Savolainen artikkâl, mii čielgee kirho arkitektuurhistorjálijd ohtâvuođâid já kovvee kirho huksimhistorjá äššikirjekäldei čuovâst. Marko Huttunen já Pauliina Saarinen artikkâleh kieđâvušeh kirho tivvoomhistorjá 1900-lovvoost, dokumentistem, ráhtusijd já huksimproosees. Suvi Toivanen čáálus kieđâvuš kirho sisseeinij karvemijd já kyessikirjemiärkkumijd kulttuuräärbi tutkâmuš vuolgâsoojijn. Tuomas Ranta-aho artikkâl muštâl ive 2021 olášittum fotogrammeetteersâš dokumentistmist. Päivi Magga já Miina Tolonen čäällim kieđâvuš kirho huksim- já kulttuuräärbi áárvuid. Kirje loopâst lii Aanaar kirkkohiärrá Tuomo Huusko jieijâs uáinu Piälppáájäävri kirhoost.

Almostittemtilálášvuotâ Sämimuseo auditoriost 2.12.2025 t.17. Faallâp käähvi, siisâpeessâm riijâ.

Piälppáájäävri meccikirkko – Pielpajärvi Wilderness Church in Inari – Aanaar Piälppáájäävri meccikirkko. Toim. Panu Savolainen. Čälleeh Marko Huttunen, Tuomo Huusko, Päivi Magga, Tuomas Ranta-aho, Pauliina Saarinen, Panu Savolainen, Suvi Toivanen já Miina Tolonen. Jurgâlâm anarâškielân Saammâl Morottaja.

Lasetiäđuh: Prof. Panu Savolainen, Aalto-ollâopâttâh, panu.savolainen@aalto.fi, +358 50 4756727